Een radioprogramma maken. Hoe doe je dat nu precies?
Een radioprogramma luister je meestal op de achtergrond. Tijdens je werk of onderweg in de auto. Alles wat je in een radioprogramma klinkt allemaal alsof het zo hoort. Achter een radioprogramma gaat nog een hele wereld schuil voordat jij het programma op de radio hoort. We proberen hier zo duidelijk mogelijk uit te leggen hoe een radioprogramma ontstaat en wat ervoor nodig is om een radioprogramma te maken.
Het idee
Alle goede dingen beginnen bij een idee. Dit is voor een radioprogramma niet anders. Iemand heeft bijvoorbeeld een briljant idee en wil dit vertalen naar een radioprogramma. Maar de meeste radioprogramma’s worden gemaakt vanuit een ander oogpunt: Het doel. Wat wil ik bereiken, wie wil ik bereiken en hoe wil ik diegene bereiken. Is er commercieel belang bij het radioprogramma? Welke gesponsorde content is er nodig om luisteraars te krijgen? Het zijn zomaar wat termen die op tafel liggen bij makers van een radioprogramma. Kortgezegd kunnen we dus zeggen:
HET IDEE VAN EEN RADIOPROGRAMMA IS FEITELIJK HET BEPALEN VAN HET DOEL
De geschiedenis
Voordat we ingaan op de verdere vormgeving van het doel is het belangrijk om even achterom te kijken en te kijken naar de geschiedenis van een radioprogramma. Hoe een radioprogramma is ontstaan en hoe een radioprogramma er nu uitziet. Gaandeweg de jaren is er veel veranderd in radioland. In de 19e eeuw waren er hoofdzakelijk publieke radiostations op de radio te horen. In de jaren 60 en 70 ontstonden er radiopiraten. Bekende voorbeelden daarvan zijn Radio Caroline en Radio Veronica. Beide radiozenders draaiden vanuit een schip op zee. In de jaren 80 verplaatsten radiopiraten zich naar het vaste land en draaiden muziek op verzoek voor een bepaalde regio. Begin jaren 90 kreeg de publieke omroep nog meer concurrentie door commerciële radiozenders als 538 en Radio 10.
Radiopiraten hadden net als de commerciële zenders maar 1 belang: geld verdienen om onkosten te kunnen dekken. De publieke omroep is door het Rijk gesubsidieerd.
Het doel van een radioprogramma van een publieke omroep is dus anders dan dat van een commerciële zender. De commerciële zender kan met (gesponsorde) content een groot bereik halen. De publieke omroep heeft zich te houden aan het omroepbestel waarin bepaald is hoeveel van welke content gemaakt moet worden. Tot slot moet een publieke omroep een brede doelgroep aanspreken. Een commercieel radiostation kiest zelf een doelgroep en bouwt daar een radiostation -en dus radioprogramma’s- omheen.
WE ONDERSCHEIDEN 2 VERSCHILLEN. HET BELANG VAN EEN PUBLIEKE OMROEP EN HET BELANG VAN EEN COMMERCIEEL RADIOSTATION
Hoe stel je een radioprogramma samen
Je hebt het vast weleens gehoord. Hoe is een radioprogramma samengesteld. In dit artikel heb je gelezen dat een radioprogramma een doel moet hebben. Daar begin je dus mee. Stel je voor dat je doel is om de multiculturele samenleving te bereiken dan zorg je voor een presentator die deze doelgroep kan aanspreken. De muziekkeuze pas je aan, aan je doelgroep. Waar je voor een jonge doelgroep kiest voor hitgevoelige muziek, kies je voor een multicultureel programma voor een mix van muziek uit de landen waar de doelgroep vandaan komt. Teven kies je daarbij onderwerpen die deze doelgroep aanspreken. Dit alles samen noemen we een samengesteld programma of liever gezegd een Format.
BEPAAL DE DOELGROEP, HET BELANG EN DE INHOUD. HIERMEE IS HET FORMAT GEBOREN
Een heel eigen radioprogramma maken
We schrijven de hele tijd over een radioprogramma op een publieke of commerciële zender. Maar misschien heb je wel het idee om voor jullie bedrijf of instelling een radioprogramma of radioshow te gaan maken. Natuurlijk kun je een dergelijk radioprogramma op de zelfde manier vormgeven. Bepaal het doel en je doelgroep. Is je doelgroep alle collega’s in het bedrijf of alle thuiswerkers? Daar zit nogal wat verschil in. Zonder te willen discrimineren zal een magazijnmedewerker of chauffeur van andere muziek houden dan een kantoormedewerker. Dit geldt ook voor de onderwerpen. De toiletjuffrouw zal een heel andere smaak hebben dan de receptioniste of kantinemedewerker.
Alles klaar? En dan:
Nu het format klaar is kan het radioprogramma worden uitgezonden. Voor het uitzenden van een radioprogramma is altijd een radiostudio nodig. Een radiostudio bestaat uit een speciale radio-mengtafel en radio-automatisering. ook wel Play-out systeem genoemd. Mengpanelen zijn er analoog en digitaal. Onder iedere schuif van een mengpaneel zit een functie. De microfoons, telefoon, muziek, jingles en extra’s zoals spotify of youtube. Vaak is er ook een kanaal vrijgemaakt om fragmenten te kunnen instarten. In een radiostudio draagt iedereen die aan het radioprogramma meewerkt een hoofdtelefoon. Het is gebruikelijk dat de Radio-DJ verschillende schermen voor zich heeft. Hierop kan hij muziek aflezen, mixen en instarten. De meest Play-Out systemen hebben een functie waarbij de Radio-DJ vooraf muziek kan linken aan een jingle en volgende track. In veel systemen is het ook mogelijk om voicetracks op te nemen. Je spreekt dan aankondigingen en afkondigingen vooraf in. Hier kun je dan een muziekje onder zetten en alles tot op de milliseconde timen. Een leek zal niet horen dat een radioprogramma is ge-voicetrackt omdat het gewoon live klinkt. In een radiostudio hangt alles af van tijd. Daarom laat het Play-Out systeem de duur van de muziektrack zien, de lengte van de jingle of van een ander ander item. De meeste play-out systemen hebben ook een terugtelfunctie. Dat houdt in dat de Radio-DJ kan zien hoeveel tijd hij/zij nog heeft totdat de muziektrack is afgelopen. In een radiostudio hangen speciale Broadcast-microfoons. Een broadcast microfoon is een andere microfoon dan een zangmicrofoon. De meestgebruikte Broadcast-microfoons zijn Electrovoice RE20, RØDE Broadcaster en Shure SM-7B.
Om het radioprogramma goed te laten klinken wordt er gebruik gemaakt van processing. Een processor zorgt ervoor dat al het geluid dat uit de mengtafel komt altijd even hard is. Met processing kun je ook een bepaald geluid geven aan een radiostation of radioprogramma. Een hit-radiostation zal qua geluid wat harder en agressiever klinken. Een klassieke zender klinkt juist rustig, fris en open. Processing maak je met een professionele processor.
Tegenwoordig heeft een radiostudio ook webcams zodat publiek kan meekijken in de studio.
Een mobiele radiostudio heeft alle belangrijke apparatuur aan boord zodat een Radio-DJ een radioprogramma buiten de vaste studio kan maken.
Moeilijke woorden in deze tekst verder verklaard -> WOORDENBOEK
Publieke Omroep: Dit zijn de radio- en tv-zenders die door de overheid worden gesubsidieerd. NPO Radio 2 en NPO 1, 2 en 3 vallen onder de publieke omroep.
Commerciële radiostations: Dit zijn radiozenders die zonder overheidssubsidies exploiteren. Een commerciële radiozender leeft van inkomsten uit reclame. Radio 10, 538 en Veronica zijn voorbeelden van commerciële radiozenders.
Format: Een format is de samenstelling van een radioprogramma in de breedste zin van het woord. Het omvat de muziekkeuze, doel, sfeer, en inhoud.
Redactie: Dit is een team van mensen die zorgen voor de inhoud van het radioprogramma.
Radiopiraat: Een radiopiraat is een illegaal radiostation. Het zonder toestemming van het commissariaat van de Media en het AT draaien van muziek in de ether. Het is verboden om zonder toestemming een radiozender in werking te hebben. Radiopiraten dragen ook geen Buma rechten af aan artiesten. De z.g. royalty’s.
Processor: Een apparaat dat alle signalen vanuit de mengtafel op gelijk niveau maakt en vorm geeft aan het geluid.
Duidelijk en nu?
We hebben zo goed mogelijk proberen uit te leggen wat een radioprogramma is en wat er allemaal bij komt kijken. Heb je desondanks nog vragen? Neem dan gewoon contact met ons op.